Terug

Waarom zou buitenaards leven op aards leven moeten lijken?

woensdag 20 maart 2013 19.28 uur

Kort antwoord:
Dat is het meest waarschijnlijk.

Langer antwoord:
Als astronomen op zoek zijn naar bewoonbare planeten, richten ze hun aandacht meestal op planeten waarop water voorkomt. En als er gespeurd wordt naar de bouwstenen van buitenaards leven, gaat het bijna altijd om koolstofverbindingen. Het klopt dat het leven op aarde niet zonder water kan (en zo goed als zeker in water is ontstaan) en dat de aardse biochemie gebaseerd is op koolstof, maar waarom zou dat voor buitenaards leven ook moeten gelden?

Op zich ligt het wel voor de hand dat de zoektocht naar buitenaards leven zich in eerste instantie richt op leven dat veel overeenkomsten vertoont met het leven op aarde. Dan weet je tenminste waarnaar je op zoek bent, en is het waarschijnlijker dat je de buitenaardse levensvormen ook als zodanig herkent.

Maar het is ook echt het meest waarschijnlijk dat buitenaards leven in water is ontstaan en gebaseerd is op koolstof. Voor het ontstaan van leven zijn chemische reacties van organische moleculen nodig. Die vinden verreweg het gemakkelijkst plaats in een vloeistof, omdat de moleculen daarin vrij kunnen bewegen en in relatief hoge concentraties kunnen voorkomen. En water (H2O) is verreweg de meest voorkomende vloeistof in het heelal: ongeveer driekwart van alle normale materie in het heelal bestaat uit waterstof (H), en zuurstof (O) is na waterstof en helium het element dat het meest in het heelal voorkomt. Leven zou in principe wel kunnen ontstaan in een andere vloeistof (bijvoorbeeld vloeibaar methaan of vloeibare ammoniak), maar daar is gewoon veel minder van in het heelal.

Iets soortgelijks geldt voor het koolstofverhaal. Voor levende organismen heb je complexe moleculen nodig, en koolstof is een element waarmee heel gemakkelijk zulke complexe moleculen te maken zijn. Het zou op zich ook lukken met silicium, of met sommige andere elementen, maar die komen in véél kleinere hoeveelheden voor in de natuur: koolstof is het op drie na meest voorkomende element in het heelal.

Het is dus niet uitgesloten dat er levensvormen bestaan die fundamenteel afwijken van het leven zoals wij dat kennen, maar dat buitenaards leven ook water nodig heeft en op koolstof is gebaseerd, is gewoon het meest waarschijnlijk.

Overigens denken de meeste evolutiebiologen dat complexe buitenaardse organismen totaal niet hoeven te lijken op de levensvormen die wij op aarde kennen. Homo sapiens is ook maar een toevallig product van het ongerichte proces van kosmische evolutie, en de kans dat de eerst ontdekte buitenaardse levensvorm een micro-organisme is, is veel groter dan dat we als eerste op groene intelligente mannetjes in ruimteschepen stuiten.